Trưng cầu ý dân về Cộng hòa Hồi giáo Iran 1979
Một cuộc trưng cầu ý dân về việc thành lập một chế độ cộng hòa Hồi giáo được tổ chức tại Iran vào ngày 30 và 31 tháng 3 năm 1979. Ruhollah Khomeini không cho phép lựa chọn chế độ chính trị khác vì ông cho rằng nhân dân Iran đã lựa chọn "Cộng hòa Hồi giáo" trong những cuộc biểu tình chống Shah. Những đảng như Mặt trận Dân chủ Quốc gia và Tổ chức Du kích Cảm tử Nhân dân Iran tẩy chay cuộc trưng cầu ý dân.
| ||||||||||||||||
Nhân danh Thượng đế Chính phủ Cách mạng Hồi giáo lâm thời Bộ Nội vụ Lá phiếu trưng cầu ý dân Thay đổi chế độ chính trị thành Cộng hòa Hồi giáo mà hiến pháp sẽ do nhân dân phê chuẩn.[2] | ||||||||||||||||
Lá phiếu trưng cầu ý dân gồm hai phần, xanh là "Đồng ý" và đỏ là "Không đồng ý"[2] | ||||||||||||||||
| Chế độ bỏ phiếu | Phổ thông đầu phiếu | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kết quả | Thể chế cộng hoà Hồi giáo được thành lập | |||||||||||||||
| Kết quả | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Tổ chức Mujahedin Nhân dân Iran, Đảng Nhân dân Iran, Phong trào Tự do Iran, Mặt trận Dân tộc Iran và Đảng Cộng hòa Nhân dân Hồi giáo phản đối việc Khomeini áp đặt lựa chọn Cộng hòa Hồi giáo.[4] Theo kết quả chính thức, 98,2% cử tri bỏ phiếu ủng hộ Cộng hòa Hồi giáo.[5]
Độ tuổi bỏ phiếu được hạ từ 18 xuống 16 để cho phép thanh niên Iran bỏ phiếu trưng cầu ý dân.
Sau cuộc trưng cầu ý dân, hiến pháp năm 1906 bị bãi bỏ và hiến pháp Cộng hòa Hồi giáo được soạn thảo và phê chuẩn trong một cuộc trưng cầu ý dân khác vào tháng 12 năm 1979.
Lập trường của các đảng
sửa| Lập trường | Tổ chức | Tham khảo |
|---|---|---|
Đồng ý
| ||
| Đảng Cộng hòa Hồi giáo | [6] | |
| Mặt trận Dân tộc Iran | [6][7] | |
| Phong trào Tự do | [6][7] | |
| Đảng Nhân dân Iran | [6][7] | |
| Tổ chức Mojahedin Nhân dân | [6] | |
| Đảng Cộng hòa Nhân dân Hồi giáo | [6] | |
| Đảng Lao động Dân tộc Iran | [8] | |
| Đảng Iran | [cần dẫn nguồn] | |
| Đảng toàn Iran | [9] | |
| Đảng Dân tộc Iran | [9] | |
Tẩy chay
|
Mặt trận Dân chủ Dân tộc | [6] |
| Tổ chức Du kích cảm tử Nhân dân Iran | [10] | |
| Du kích cảm tử Nhân dân | [11] | |
| Tổ chức Đấu tranh giải phóng giai cấp công nhân | [9] | |
| Đảng Dân chủ Kurdistan Iran | [6] | |
| Hội Lao động Cách mạng Kurdistan Iran | [6] |
Bỏ phiếu
sửa
Phiếu trưng cầu ý dân gồm ba phần, hai phần có nội dung sau:
بسمه تعالی
دولت موقّت انقلاب اسلامی وزارت کشور تعرفهٔ انتخابات رفراندم تغییر رژیم سابق به جمهوری اسلامی که قانون اساسی آن از تصویب ملّت خواهد گذشت. |
Nhân danh Thượng đế
Chính phủ Cách mạng Hồi giáo lâm thời Bộ Nội vụ Lá phiếu trưng cầu ý dân Thay đổi chế độ chính trị thành Cộng hòa Hồi giáo mà hiến pháp sẽ do nhân dân phê chuẩn. |
Chính phủ lâm thời Iran mời một phái đoàn gồm bốn luật gia quốc tế từ Hiệp hội Luật sư Dân chủ Quốc tế đến giám sát cuộc trưng cầu ý dân.[12] Theo tờ báo The Washington Post, các điểm bỏ phiếu không có buồng bỏ phiếu và những người quan sát có thể thấy rõ ràng màu lá phiếu. Trưởng phái đoàn nói rằng "đây không phải là cách tiến hành trưng cầu ý dân ở phương Tây và không đáp ứng các tiêu chí dân chủ".[13] Sadegh Zibakalam mô tả cuộc trưng cầu ý dân là "tự do và công bằng".[14] Michael Axworthy tuyên bố "có thể có một số bất thường trong cuộc trưng cầu ý dân nhưng hầu hết những người quan sát công tâm khi đó và kể từ đó đều chấp nhận rằng một cuộc trưng cầu ý dân vào thời điểm đó với câu hỏi đó sẽ luôn có kết quả áp đảo cho cùng một lựa chọn bất kể điều kiện".[15]
Chính phủ báo cáo tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu cao trên cả nước, ngoại trừ ở Turkmen Sahra và Kurdistan Iran, nơi cuộc trưng cầu ý dân không được tổ chức đầy đủ do xung đột vũ trang.[16]
Kết quả
sửa| Lựa chọn | Phiếu bầu | % | |
|---|---|---|---|
| Đồng ý | 20.147.855 | 99.31 | |
| Không đồng ý | 140.996 | 0.69 | |
| Tổng cộng | 20.288.851 | 100.00 | |
| Tổng cộng phiếu bầu | 20.440.108 | – | |
| Cử tri phiếu bầu đã đăng ký | 20.857.391 | 98.00 | |
| Nguồn: Nohlen et al[1], Cổng thông tin dữ liệu Iran[17] | |||
Theo tỉnh
sửa| Tỉnh | Lựa chọn | % | ||
|---|---|---|---|---|
| Đồng ý | Không đồng ý | Đồng ý | Không đồng ý | |
| Đông Azerbaijan | 2.001.628 | 5.354 | 99,73% | 0,27% |
| Tây Azerbaijan | 640.323 | 5.547 | 99,14% | 0,86% |
| Isfahan | 1.357.605 | 4.470 | 99,67% | 0,33% |
| Ilam | 161.942 | 16 | 99,99% | 0,01% |
| Kermanshah | 612.830 | 6.159 | 99,00% | 1,00% |
| Bushehr | 200.023 | 333 | 99,83% | 0,17% |
| Tehran | 3.462.449 | 72.980 | 97,94% | 2,06% |
| Chaharmahal và Bakhtiari | 210.936 | 885 | 99,58% | 0,42% |
| Khorasan | 1.983.458 | 712 | 99,66% | 0,34% |
| Khuzestan | 1.248.591 | 8.557 | 99,32% | 0,68% |
| Zanjan | 765.786 | 875 | 99,89% | 0,11% |
| Semnan | 185.674 | 424 | 99,77% | 0,23% |
| Sistan và Baluchestan | 314.319 | 1.052 | 99,67% | 0,33% |
| Fars | 1.224.821 | 5.281 | 99,57% | 0,43% |
| Kurdistan | 318.360 | 2.570 | 99,20% | 0,80% |
| Kerman | 651.011 | 1.507 | 99,77% | 0,23% |
| Kohgiluyeh và Boyer-Ahmad | 159.463 | 254 | 99,84% | 0,16% |
| Gilan | 810.708 | 7.539 | 99,08% | 0,92% |
| Lorestan | 643.216 | 821 | 99,87% | 0,13% |
| Mazandaran | 1.205.501 | 3.871 | 99,68% | 0,32% |
| Markazi | 771.189 | 1.052 | 99,86% | 0,14% |
| Hormozgan | 252.791 | 3.842 | 98,50% | 1,50% |
| Hamadan | 744.636 | 1.023 | 99,86% | 0,14% |
| Yazd | 241.024 | 187 | 99,92% | 0,08% |
| Abroad | 118.069 | 12.444 | 90,47% | 9,53% |
| Tổng cộng | 20.286.353 | 153.755 | 99,25% | 0,75% |
| Nguồn: Bộ Nội vụ Iran[liên kết hỏng] | ||||
Xem thêm
sửa- Ngày Cộng hòa Hồi giáo Iran
- Trưng cầu ý dân về hiến pháp Iran 1979
Tham khảo
sửa- ^ a b c Nohlen, Dieter; Grotz, Florian; Hartmann, Christof (2001). “Iran”. Elections in Asia: A Data Handbook. I. Oxford University Press. tr. 68. ISBN 0-19-924958-X.
- ^ a b Hovsepian-Bearce, Yvette (2015). The Political Ideology of Ayatollah Khamenei: Out of the Mouth of the Supreme Leader of Iran. Routledge. tr. 13. ISBN 978-1317605829.
- ^ Hiro, Dilip (2013). Holy Wars (Routledge Revivals): The Rise of Islamic Fundamentalism. Routledge. tr. 169. ISBN 978-1135048310.
- ^ Paydar, Parvin (1995). Women and the Political Process in Twentieth-Century Iran. Cambridge University Press. tr. 226. ISBN 978-0-521-59572-8.
- ^ Chehabi, Houchang Esfandiar (1986). Modernist Shi'ism and Politics: The Liberation Movement of Iran (Luận văn) (bằng tiếng Anh). Đại học Yale. tr. 500.
- ^ a b c d e f g h i Paydar, Parvin (1995). Women and the Political Process in Twentieth-Century Iran. Cambridge University Press. tr. 226. ISBN 978-0-521-59572-8.
- ^ a b c Baktiari, Bahman (1996). Parliamentary Politics in Revolutionary Iran: The Institutionalization of Factional Politics. University Press of Florida. tr. 55. ISBN 978-0-8130-1461-6.
- ^ Haddad Adel, Gholamali; Elmi, Mohammad Jafar; Taromi-Rad, Hassan. Political Parties: Selected Entries from Encyclopaedia of the World of Islam. EWI Press. tr. 209–215. ISBN 9781908433022.
- ^ a b c “بررسی فرایند برگزاری همهپرسی نظام جمهوری اسلامی در فروردین 1358”. historydocuments.
- ^ Hiro, Dilip (2013). Iran Under the Ayatollahs (Routledge Revivals). Routledge. tr. 128. ISBN 978-1135043810.
- ^ Maziar, Behrooz (2000). Rebels With A Cause: The Failure of the Left in Iran. I.B.Tauris. tr. 109. ISBN 1860646301.
- ^ Albala, Nuri; Dossou, Robert; Dreyfus, Nicole; Youssoufi, Abderahmane (tháng 5 năm 1979), Commission internationale d'enquete en Iran sur la preparation et le deroulement du referendum des 30 et 31 mars, la situation actuelle des droits de Phomme et la mise en place des nouvelles institutions, les crimes du regime Pahlavi (bằng tiếng Pháp), Association Internationale des Juristes Démocrates
- ^ Ronald Koven (2 tháng 4 năm 1979). “Khomeini Decrees Islamic Republic After Vote in Iran”. The Washington Post. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2017.
- ^ Sadegh Zibakalam (2014). “To Rule or Not to Rule? An Alternative Look at the Political Life of Ayatollah Khomeini between 1960 and 1980”. Trong Arshin Adib-Moghaddam (biên tập). A Critical Introduction to Khomeini. Cambridge University Press. tr. 272. ISBN 978-1-107-72906-3.
- ^ Axworthy, Michael (2013), Revolutionary Iran: A History of the Islamic Republic, Oxford University Press, tr. 373–374
- ^ “Landslide Victory for Khomeini Reported in Voting”. The New York Times. 2 tháng 4 năm 1979. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2017.
- ^ “Referenda”, The Iran Social Science Data Portal, Princeton University, truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2016